De opkomst van technocratie en technopopulisme

populisme en technocratie worden meestal afgeschilderd als tegengestelde krachten. Maar deze twee schijnbaar concurrerende benaderingen van politiek zijn begonnen te versmelten. In Italië, populistische groepen de Liga en de Vijfsterrenbeweging steun nu een regering onder leiding van aartstechnocraat Mario Draghi. Evenzo beweert de Britse pro-Brexit-regering dat haar beleid wordt geleid door 'de wetenschap'.

Chris Bickerton is een fellow aan de universiteit van Cambridge. Hij is de co-auteur van Technopopulisme: de nieuwe logica van democratische politiek. spits hem ingehaald om meer te weten te komen over ons tijdperk van 'technopopulisme'.

spits: Wat is 'technopopulisme'?

Chris Bickerton: Het is een politieke logica. Tegenwoordig praten en rechtvaardigen veel politici hun acties via twee kernmethoden. Een daarvan is een beroep doen op het volk, in de taal van 'wij' tegen 'het establishment', zichzelf en het volk tegen de elite opstellend. De andere is een beroep op competentie en expertise.

Technopopulisme is een tweeledig idee. Het eerste aspect is dat deze twee manieren om de uitoefening van politieke macht te rechtvaardigen niet tegenstrijdig zijn. In feite hebben ze veel gemeen en kunnen ze worden gecombineerd als een onderscheidende benadering van politiek. Ten tweede zijn er veel manieren waarop technocratie en populisme kunnen worden gecombineerd.

Je kunt het gebruiken als een manier om onderscheid te maken tussen politici. Het gaat er minder om of ze links of rechts zijn, dat zijn termen die niet zo veel meer betekenen. Het gaat er meer om hoe ze bewegingen opbouwen rond een breed beroep op de bevolking en op kennis.

spits: Hoe kunnen deze twee schijnbaar tegenstrijdige dingen – populisme en technocratie – worden verzoend?

Bickerton: Er zijn veel verschillende voorbeelden. Maar een daarvan is de beweging naar democratische politiek buiten de normale partijpolitiek. Dat zie je aan de populariteit van partijen die zichzelf meer als sociale bewegingen zien. Sommigen van hen zijn zeer innovatief in het soort democratische instrumenten dat ze gebruiken. Veel van hen gebruiken online fora om te mobiliseren.

Een goed voorbeeld is de Vijfsterrenbeweging in Italië. De aanhangers hebben het gevoel dat het niet echt een partij is, omdat partijen deel uitmaken van de elite. Ze zien het als een populistische mobilisatie tegen het establishment. Maar tegelijkertijd gaan veel van hun democratische innovaties niet echt over rechten en vrijheid. Veel daarvan gaan meer over het mobiliseren van vormen van kennis. Voor Five Star is internet belangrijk, niet omdat het mensen vrij maakt, maar omdat het betekent dat we problemen effectiever kunnen oplossen. Het is een manier om collectieve vormen van wijsheid te benutten. Dus dat is het meer technocratische, probleemoplossende aspect.

Oudere, gevestigde partijen veranderen en passen zich aan het technopopulisme aan. De Duitse Groene Partij, die al een tijdje bestaat, legt bijvoorbeeld de nadruk op de omgang met de mensen en de wetenschap. Het benadrukt dat het niet een van de grote partijen is en daardoor een directere relatie heeft met de kiezers, maar ook sterk gericht is op wetenschappelijke expertise.

spits: De huidige conservatieve regering wordt vaak omschreven als populistisch. Toen Dominic Cummings adviseur van Boris Johnson was, kwam hij echter erg technocratisch over. Was hij eigenlijk een technopopulist?

Bickerton: Technocratie omvatte vroeger het nemen van beslissingen uit democratische politiek. Tegenwoordig is dat minder een drijfveer. Mensen zoals Dominic Cummings zijn meer geïnteresseerd in het politiseren van expertise. Het is een soort omgekeerde beweging.

Kijk naar Mario Draghi, de Italiaanse premier. Hij was de ultieme technocraat. Hij leidde de Bank van Italië en vervolgens de Europese Centrale Bank. Toen kwam hij binnen om een ​​Italiaanse regering te leiden die eigenlijk niet zo technocratisch is – in werkelijkheid is het erg politiek. Tegelijkertijd komt zijn kracht nog steeds uit het zijn van een expert. Zijn regering vertegenwoordigt dus een mengelmoes van dingen.

spits: Zogenaamde populistische partijen als Five Star hebben de coalitie van Draghi gesteund. Is dat in overeenstemming met hun beweringen anti-establishment te zijn?

Bickerton: Draghi's gezag berust op zijn expertise als bankier. Hij zal waarschijnlijk niet deelnemen aan een verkiezing, dus hij is eigenlijk niet als zodanig in de electorale politiek gestapt. Maar het grootste misverstand hier is dat populistische partijen en technocratisch bestuur onverenigbaar zijn. De Vijfsterrenbeweging ging aanvankelijk in coalitie met de Liga. Vervolgens sloot het een compromis met de centrumlinkse Democratische Partij. Nu is het in coalitie met Draghi. Hoe leggen we dit uit? In wezen is het verkeerd om aan te nemen dat technopopulistische bewegingen ideologisch zuiver zijn. In feite is het verkeerd om over hen in ideologische zin te denken.

Je kunt het zien aan de manier waarop Matteo Salvini van de Liga de Europese integratie heeft omarmd, nadat hij er eerder veel kritiek op had gehad. In wezen zijn deze mensen pragmatisch. Ze maken geen deel uit van de rigide ideologische politiek van het verleden. In die tijd was het erg moeilijk voor coalities om te overleven, omdat partijen en hun overtuigingen overeenkwamen met groepen in de samenleving die ze niet konden verraden zonder een prijs te betalen. We leven nu in een andere wereld. De samenleving ziet er niet meer zo uit en partijen opereren niet zo.

spits: Hoe heeft de pandemie de relatie tussen populisme en technocratie beïnvloed?

Bickerton: Het heeft zeker een aantal van deze trends gekatalyseerd. De manier waarop de wetenschap aan boord is genomen, was interessant. Het is niet verwonderlijk dat er in de context van een wereldwijde noodsituatie op gezondheidsgebied veel respect is voor wetenschappers. Maar wat anders is geweest, is dat wetenschappers heel zichtbaar zijn geweest in de politiek. Ze zijn niet naar de achterkamer gestuurd om deals te sluiten op de klassiek technocratische manier. Ze hebben in de voorhoede van de politiek gestaan ​​en stonden naast de politici op persconferenties.

De wetenschappers zijn eigenlijk gevraagd om in wezen politieke beslissingen te nemen. Hierdoor is het idee vervlogen dat je populisme en technocratie niet uit het water kunt halen.

Lees hier het hele verhaal ...