De technocratiedroom van Singapore verandert in een nachtmerrie voor surveillancestaat

Op een harde schijf ergens in de bewakingsarchieven van de Changi-gevangenis in Singapore staat een video van Jolovan Wham, naakt, alleen, die Hamlet opvoert.

In 2017 werd Wham gearresteerd voor het organiseren van een klein protest in een metrotrein en beschuldigd van het houden van een illegale openbare vergadering. Eerder dit jaar werd hij uiteindelijk schuldig bevonden en kreeg hij de keuze tussen een boete van SGD 8,000 ($ 5,900) of 22 dagen gevangenisstraf.

Wham is, net als de protesten waar hij bekend om is geworden, stil en geanimeerd door een soort van beheerst onheil. Geboren en getogen in Singapore, heeft hij het grootste deel van zijn volwassen leven doorgebracht als activist, gevierd door mensenrechtenorganisaties, maar door het establishment afgeschilderd als een door het buitenland gefinancierde boeman. Hij staat bekend om zijn protesten die lijken op een soort performancekunst in de manier waarop ze wijzen op de absurditeiten van de Singaporese orde; hij is meerdere keren gearresteerd, veroordeeld voor het houden van een openbare vergadering (in zijn eentje) en voor het schandalig maken van het rechtssysteem op Facebook.

Activisme in Singapore is een complexe taak. De regering wordt sinds de onafhankelijkheid gecontroleerd door één partij, de People's Action Party (PAP). Door de jaren heen heeft de partij een quasi-autocratische, quasi-democratische bureaucratie gecreëerd die voor buitenstaanders bijna onmogelijk is om te navigeren. Wham, die tot 2016 tien jaar lang directeur was van een migrantenrechtengroepering, kreeg het advies om discreet te lobbyen, nooit agressief kritisch te zijn over het beleid of de partij, en zich niet aan te sluiten bij pro-democratische groepen. Te hard pushen of buiten de lijntjes stappen zou contraproductief zijn, werd hij gewaarschuwd, en zou terug blazen op hem en zijn werk.

"Ik was het zat om mezelf te censureren en 'grenzen te onderhandelen'," vertelde Wham Rest van de Wereld. "Dergelijke strategieën hebben uiteindelijk alleen maar het autoritarisme verankerd."

Hij wendde zich tot een meer confronterende benadering. Tegen de tijd dat hij in februari opnieuw schuldig werd bevonden, had Wham al twee keer in de gevangenis gezeten. Hij weigerde de boete te betalen en ging voor de derde keer naar Changi.

Hij ging meteen veertien dagen in de isoleercel, een maatregel die werd ingevoerd om te voorkomen dat nieuwe gevangenen Covid-19 verspreiden onder de gevangenispopulatie. Gevangenen kregen tabletcomputers met een goedgekeurde lijst met boeken, meestal klassiekers waarop geen auteursrecht meer rust. Verveeld, ontrafeld van de eenzaamheid, begon Wham op te treden. “Ik heb Hamlet gezien. Ik dacht: oké, ik heb dit al 20 jaar niet meer gelezen. Ik herinner me dat ik het leuk vond', zei hij. “Dus ik deed gewoon veel van de monologen. Heb gewoon alles uitgespeeld."

Dat, en al het andere dat hij deed vanaf het moment dat hij in Changi aankwam, werd vastgelegd - denkt hij. Het is moeilijk om zeker te zijn. Hij werd constant in de gaten gehouden door beveiligingscamera's, waarvan sommige ook microfoons hebben. Gevangenen weten niet wanneer en of de feeds worden bekeken door de bewakers. Sommige zijn echter zogenaamde slimme camera's, die beelden in realtime doorsturen naar een systeem genaamd Avatar, dat op zijn beurt agressief gedrag zou moeten kunnen detecteren. De camera's in elke cel zijn een relatief nieuwe toevoeging. De gevangenisdienst weigerde een verzoek voor een interview, maar voormalige gevangenen vertelden Rest van de Wereld dat ze de afgelopen twee jaar begonnen te verschijnen.

Gevangenen worden in de gaten gehouden voor de duur van hun straf, zei Wham - iets dat gerechtvaardigd is als zijnde voor hun eigen veiligheid.

“Dit is het soort verhaal dat altijd naar voren wordt gebracht wanneer iemand je privacy wil schenden. En in Singapore is het een zeer effectief argument', zei hij. "Niemand kan argumenteren tegen veilig zijn."

Zoals in de gevangenis, zo buiten. Singapore heeft een wereldwijd merk opgebouwd uit zijn schoolmeesterlijke discipline voor je eigen bestwil, met onevenredig zware straffen - waaronder de doodstraf voor drugssmokkel - als een afschrikmiddel tegen verstoringen van de goede sociale orde. Voor degenen die binnen de lijntjes blijven, biedt het comfort, welvaart en een soort textuurloze vrijheid; van de gemiddelde burger wordt verwacht dat hij erop vertrouwt dat de overheid veiligheid biedt, in ruil voor een zeker verlies van controle over zijn individuele vrijheden. Technologie wordt een steeds zichtbaarder onderdeel van dat koopje.

Singapore wordt vaak weergegeven als een ambitieuze techno-utopie. In Video's van het Wereld Economisch Forum, vluchtmagazines en zijn eigen soepele, door de staat gesteunde media, biedt het een soft-focus sciencefiction-achtergrond waar bussen zonder bestuurder vouw routes tussen strandclubs en tech hubs, waar robothonden dwingen sociale afstand af en  vliegende taxi's fladderen tussen sociale woningen met glazen gevels die overlopen van weelderige 'luchttuinen'. Het is een plek waar proefprojecten wijzen op een toekomst - net over de horizon - waar de hardnekkige problemen van vandaag de dag worden geautomatiseerd. Waar verticale boerderijen en "NIEUWWater” gemaakt van gezuiverd afvalwater verminderde de afhankelijkheid van het eiland van buurland Maleisië voor voedsel en water. waar robots zorg voor ouderen en  drones dienst vrachtschepen. Waar magazijnen en bouwplaatsen zijn bemand door machines, waardoor de behoefte aan migrerende werknemers die Singapore laten functioneren, maar Singaporezen ongemakkelijk maken, overbodig zijn. Technologie houdt ze veilig, gevoed en onafhankelijk; veilig in een enge wereld, maar ermee verbonden via telecom en vliegreizen.

Die veiligheid vereist constante waakzaamheid. De stad moet bekeken worden. De slimme camera's die in Changi worden uitgeprobeerd, zijn slechts een onderdeel van een landelijke aanpak om surveillance als onderdeel van het dagelijks leven te beschouwen. Negentigduizend politiecamera's houden de straten in de gaten. Tegen het einde van het decennium was er zal 200,000 zijn. Sensoren, inclusief camera's voor gezichtsherkenning en crowd analytics-systemen, worden verspreid over de stad gepositioneerd. De technologie alleen is niet uniek, ze wordt in veel landen gebruikt. Maar de regerende partij van Singapore ziet overal gevaren en lijkt steeds meer bereid om individueel en massaal in het leven van mensen te kijken.

"Wat [technologie] voor mensen zal doen, is ons leven een stuk eenvoudiger, handiger, gemakkelijker in te pluggen in het goede leven maken", Monamie Bhadra Haines, een assistent-professor aan de Technische Universiteit van Denemarken, die studeert het snijvlak tussen technologie en samenleving. "Maar ... het toezicht is wat hier en nu is."

Het heeft een wereldwijde reputatie als een van de veiligste steden ter wereld, maar het nationale verhaal van Singapore is er een van diepe en aanhoudende onzekerheid. Sinds de scheiding van Malaya in 1965 – beide partijen beweren de splitsing te hebben veroorzaakt – is de “kleine rode stip” bungelend aan het einde van het Maleisische schiereiland heeft zichzelf afgebeeld als een eiland van welvaart, omringd door vijandige buren die zijn land en geld begeren. De jonge mannen van Singapore moeten zich inschrijven voor twee jaar militaire dienst en daarna nog tientallen jaren dienstdoen. In sommige weekenden wordt de primaire kleur van de radio overdag onderbroken door uitzendingen die de reserves naar hun gevechtsstations verzamelen, waarbij de roepnamen klinken als de overgebleven echo's van een noodgeval uit de Koude Oorlog.

De F-15-jagers van de Singaporese luchtmacht vliegen regelmatig door het luchtruim van het eiland, komend uit Paya Lebar in het noorden en volgen de honderden containerschepen die wachten in de beschutte zeestraat die Singapore scheidt van het Indonesische eiland Batam, de thuisbasis van de drievoudige dreiging van zondige massagesalons, outlet malls en religieus fundamentalisme. De jets vliegen boven de glazen, stalen en neon skyline van Marina Bay, waar ze het iconische Sands hotel en casino met drie pilaren zoemen - een monument voor ondeugd en de flexibiliteit van de stadstaat ten dienste van het internationale kapitaal. Onder de torens varen gondeliers langs een ondergronds nep-Venetiaanse kanaal vol met luxe winkels en high-end foodcourts.

Het land waarop het staat, bestond drie decennia geleden niet. Het grootste deel van Marina Bay werd "teruggewonnen" - hoewel het "re" een stuk aanvoelt - door miljoenen tonnen beton en zand in de Zuid-Chinese Zee te dumpen. Aan de zeezijde liggen nieuwe lege gebieden braak, donkergroen van groei en ziedend van insecten, terwijl het land eronder genoeg bezinkt en hard wordt om de fundamenten van een andere laag wolkenkrabbers tussen de oude kustlijn en de nieuwe te ondersteunen. De fysieke expansie van de natie is een agressieve verdediging tegen de geografische beperkingen van Singapore, een manifestatie van hoe dit kleine land techniek en technologie ziet als krachtvermenigvuldigers en gelijkmakers.

Het land heeft "een bijna onkritisch vertrouwen in technologie", vertelde Adrian Kuah, een professor in openbaar beleid aan de National University of Singapore, Rest van de Wereld. "De geschiedenis van de natie is geschreven in de taal van kwetsbaarheid en onveiligheid, en de concurrentie één, vijf, tien stappen voor te moeten zijn."

Speculatieve investeringen in nieuwe technologieën hebben ongetwijfeld bijgedragen aan de economische ontwikkeling van Singapore. In de jaren zeventig was het al een van 's werelds drukste havens en bood de overheid zoetstoffen aan om technologiefabrikanten aan te trekken. In de jaren tachtig was het land 's werelds grootste producent van harde schijven en kwam het halverwege de jaren tachtig uit een recessie met een nieuwe filosofie: een unieke, ideologisch onverenigbare mix van Thatcheritisch kapitalisme en staatscontrole. De regering trok de internationale banksector het hof met een mix van toegeeflijke regelgeving, lage belastingen en betrouwbare infrastructuur.

Lees hier het hele verhaal ...