Progressieve factoren: centrale banken gezien als sleutelagenten van technocratie

We zitten gevangen in een democratie - kapitalisme - technocratie trilemma.

De oplossing, stelt politiek econoom Benjamin Braun, is om het financiële systeem om te vormen tot een nutssector die is gericht op het algemeen welzijn - en de planning van de centrale bank te socialiseren.

De standaard liberale geschiedschrijving stelt dat kapitalisme en democratie na een aanvankelijke gewelddadige tegenslag een huwelijk zijn aangegaan.

Dat huwelijk beleefde een wittebroodsweken ('Gouden Eeuw'), voordat de relatie steeds moeilijker werd onder de voorwaarden van globalisering en financialisering. Dit verhaal is natuurlijk ontkracht: welvaart en vrijheid in het mondiale noorden zijn gebaseerd op uitbuiting en onderdrukking in het mondiale zuiden. Mijn uitgangspunt is echter een tweede regel van kritiek, die het huwelijksverhaal vooral op binnenlandse politieke gronden in twijfel trekt: in plaats van een huwelijk van democratie en kapitalisme, moeten we het naoorlogse tijdperk beschouwen als een ongemakkelijke samenwoning van kapitalisme, democratie en technocratie.

De drie zijden van de driehoek kapitalisme-democratie-technocratie vertegenwoordigen alternatieve institutionele oplossingen voor het probleem van het organiseren en coördineren van economische activiteiten (in werkelijkheid overlappen deze oplossingen elkaar vaak). Onder de post-New Deal, pre-globaliseringsvoorwaarden van de Bretton Woods-periode (van het einde van de oorlog tot 1971), trouwde het mondiale noordwesten met succes kapitalisme en democratie onder een algemeen keynesiaans beleidsregime ("sociale democratie"). De financiële globalisering heeft deze regeling geleidelijk uitgehold. Toen de sociaaldemocratie veranderde in de 'derde weg', getypeerd door de regeringen van Blair en Clinton in de jaren negentig, die bezuinigingen en onafhankelijkheid van de centrale banken bevorderden, slonken de fiscale ruimte en de democratische keuze. De wereldwijde financiële crisis consolideerde deze verschuiving naar de kapitalisme-technocratie-as - het meest dramatisch in het eurogebied, waar de nationale regeringen orders kregen van de Europese Centrale Bank. Door de nadruk te leggen op het verlies van democratische keuze en zelfbeschikking, noemden critici de nieuwe afstemming “Autoritair (neo) liberalisme”.

Waar het interessant wordt, is de derde kant van de driehoek - laten we het 'democratisch socialisme' noemen. Om te zien waarom terugkeren naar de beproefde sociaaldemocratie geen optie is, is het belangrijk om na te gaan hoe de historische omstandigheden zijn veranderd. De sociaal-democratische regeling kwam voort uit een situatie waarin de Grote Depressie en twee wereldoorlogen de wereldeconomie hadden teruggebracht tot wat Perry Mehrling gesprekken een "financieel onderontwikkelde staat". Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog had de staat een aanzienlijke invloed op de belangrijkste sectoren van de economie, waren de vakbonden sterk en geloofden managers van grote, financieel onafhankelijke en in het binnenland verankerde bedrijven in de fordistische groei met een hoog loon en een hoge consumptie model. In deze gemengde economie waren kapitaal en democratisch gekozen regeringen van elkaar afhankelijk.

De situatie van vandaag is anders. Het gefinancierde kapitalisme vormt een veel grotere belemmering voor verdelende rechtvaardigheid, politieke gelijkheid en, cruciaal, klimaathoudbaarheid. Met het oog op de laagst mogelijke loon- en belastingfacturen en de optimale financiële en juridische structuur, zijn ondernemingen over de hele wereld gefragmenteerd. Bedrijven, en in toenemende mate onze huizen en infrastructuren, zijn eigendom van krachtige financiële investeerders die de rijkdom van de rijke elite van de wereld beheren. In tegenstelling tot de Fordistische managers uit het verleden, is dit gefinancierde kapitaal niet afhankelijk van duurzame relaties met andere lokale belanghebbenden, maar van onafhankelijke centrale banken en arbitrage-instanties om het te beschermen tegen lokale democratie. Onder de huidige omstandigheden is het twijfelachtig of er een directe weg terug blijft naar het sociaal-democratische kapitalisme van weleer.

Kan een nieuwe weg naar een progressieve toekomst worden gesmeed? Progressieven zien 'feitelijk bestaande technocratie' terecht als een bestuursmodus die erop gericht is het gefinancierde kapitalisme te beschermen tegen electorale meerderheden, en moeten sceptisch staan ​​tegenover naïeve ideeën over 'progressieve technocratie' binnen de huidige institutionele orde. Dat gezegd hebbende, wordt het terugvorderen van de fiscale en monetaire macht van de staat en het mobiliseren ervan ten dienste van progressieve doelen een technocratisch - naast een politiek - project.

technocratie

Technocraten vormen een subgroep van bureaucraten. Ze beschikken over gespecialiseerde kennis en nemen, in tegenstelling tot gewone technici, machtsposities in binnen het overheidsapparaat. technocratie is "een bestuurssysteem waarin technisch geschoolde experts regeren vanwege hun gespecialiseerde kennis en positie in dominante politieke en economische instellingen". Zowel autoritaire als democratische staten zijn sterk afhankelijk van technocratisch bestuur. Prominente gevallen zijn onder meer autoritair neoliberalisme in Chili, autoritair staatskapitalisme in China, ontwikkelingsstaatskapitalisme in Oost-Azië.

In een groot deel van de rest van de wereld behield technocratie een iets lager profiel: het meestal voor het oog verborgen werk van inflatietargeting door onafhankelijke centrale banken voor het Westen bijvoorbeeld, of het beleidswerk om te voldoen aan de eisen van het IMF voorwaardelijkheid voor de rest.

Zoals Robert Dahl eenmaal genoteerdkunnen democratische samenlevingen een afweging maken tussen 'systeemeffectiviteit en burgerparticipatie'. Tegen het einde van de twintigste eeuw, in een klimaat van post-koude oorlog triomfalisme aan de rechterkant en capitulatie aan de linkerkant, kreeg een optimistische kijk op technocratie. In de politicologie was men het erover eens dat de "output legitimiteit" die door een hogere effectiviteit werd geproduceerd, de verliezen in de "input legitimiteit" die het gevolg waren van een lagere burgerparticipatie, kon compenseren. Sindsdien zijn er echter dingen veranderd.

Het gebied van technocratisch bestuur dat de grootste toename van niet-geselecteerde macht heeft gekend, is ongetwijfeld het centrale bankwezen geweest. Na de stagflatiecrisis van de jaren zeventig en Paul Volckers verpletterend hardhandig optreden Wat de inflatie in de VS in de vroege jaren tachtig betreft, hebben landen over de hele wereld de verantwoordelijkheid voor het monetaire beleid overgedragen van degenen die rechtstreeks verantwoording afleggen aan gekozen vertegenwoordigers naar arm-length technocraten die de nieuwe "onafhankelijke" centrale banken besturen. Door die onafhankelijkheid te beperken tot relatief beperkte mandaten voor prijsstabiliteit, zo luidde het argument, zou deze institutionele regeling een evenwicht vinden tussen de behoeften van het gefinancierde kapitalisme en de vereisten van de democratie. Dat was echter niet hoe de zaken zich sindsdien hebben afgespeeld.

In tegenstelling tot het verhaal dat de onafhankelijkheid van de centrale bank een vorm was van gedepolitiseerd, welvaartsmaximaliserend economisch beheer, behielden de centrale banken buitengewone bevoegdheden om de uitkeringsresultaten te bepalen. De volledige omvang van die bevoegdheid werd duidelijk na de wereldwijde financiële crisis van 2008. De onbeperkte liquiditeitsoperaties en activa-aankopen van centrale banken onderstreepten hun vermogen om 'alles te doen wat nodig is' om degenen te steunen die zij waardig achtten te steunen, terwijl ze grotendeels bleven geïsoleerd van democratische controle.

Lees hier het hele verhaal ...