Als protest tegen financiële macht veeg de wereld deze week kan de wetenschap de ergste angsten van de demonstranten hebben bevestigd. Een analyse van de relaties tussen 43,000 transnationale ondernemingen heeft vastgesteld een relatief kleine groep bedrijven, voornamelijk banken, met onevenredige macht over de wereldeconomie.
De aannames van de studie hebben enige kritiek getrokken, maar complexe systeemanalisten waarmee New Scientist contact heeft opgenomen, zeggen dat het een unieke poging is om de controle in de wereldeconomie te ontwarren. Ze zeggen dat de analyse verder zou kunnen helpen om manieren te vinden om het wereldwijde kapitalisme stabieler te maken.
Het idee dat een paar bankiers een groot deel van de wereldeconomie beheersen, lijkt misschien geen nieuws voor New York Bezetten Wall Street beweging en demonstranten elders (zie foto). Maar de studie, door een trio van complexe systeemtheoretici aan het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie in Zürich, is de eerste die verder gaat dan de ideologie om een dergelijk machtsnetwerk empirisch te identificeren. Het combineert de wiskunde die lang werd gebruikt om natuurlijke systemen te modelleren met uitgebreide bedrijfsgegevens om het eigendom van 's werelds transnationale bedrijven (TNC's) in kaart te brengen.
"De realiteit is zo complex dat we afstand moeten nemen van dogma, of het nu gaat om complottheorieën of een vrije markt", zegt James Glattfelder. "Onze analyse is op realiteit gebaseerd."
Eerdere studies hebben aangetoond dat enkele TNC's grote delen van de wereldeconomie bezitten, maar ze omvatten slechts een beperkt aantal bedrijven en lieten indirecte eigendomsrechten achter, dus kon niet zeggen hoe dit de wereldeconomie beïnvloedde - of het hierdoor min of meer stabiel was, bijvoorbeeld.
Het team van Zürich kan dat. Van Orbis 2007, een database met 37 miljoen bedrijven en investeerders over de hele wereld, trokken ze alle 43,060 TNC's en de eigenaars van aandelen terug. Vervolgens construeerden ze een model waarvan bedrijven anderen controleerden via aandeelhoudersnetwerken, gekoppeld aan de bedrijfsinkomsten van elk bedrijf, om de structuur van economische macht in kaart te brengen.
Het werk, dat werd gepubliceerd in PLoS One, onthulde een kern van 1318-bedrijven met in elkaar grijpende eigendommen (zie afbeelding). Elk van de 1318 had banden met twee of meer andere bedrijven, en gemiddeld waren ze verbonden met 20. Wat meer is, hoewel ze 20 procent van de wereldwijde bedrijfsopbrengsten vertegenwoordigden, leek de 1318 via hun aandelen de meerderheid van de grote blue chip- en productiebedrijven ter wereld te bezitten - de 'echte' economie - die nog eens 60 procent van de wereldwijde omzet vertegenwoordigen .
Toen het team het eigendomsweb verder ontwarde, ontdekte het dat veel ervan teruggingen naar een 'superentiteit' van 147 nog hechtere bedrijven - al hun eigendom was in handen van andere leden van de superentiteit - die de controle hadden over 40 procent van de totale rijkdom in het netwerk. "In feite kon minder dan 1 procent van de bedrijven 40 procent van het hele netwerk beheren", zegt Glattfelder. De meeste waren financiële instellingen. De top 20 bestond uit Barclays Bank, JPMorgan Chase & Co en The Goldman Sachs Group.
John Driffill van de University of London, een expert op het gebied van macro-economie, zegt dat de waarde van de analyse niet alleen is om te zien of een klein aantal mensen de wereldeconomie controleert, maar veeleer de inzichten in economische stabiliteit.
Krachtconcentratie is op zichzelf niet goed of slecht, zegt het team van Zürich, maar de nauwe onderlinge verbindingen kunnen dat wel zijn. Zoals de wereld in 2008 heeft geleerd, dergelijke netwerken zijn onstabiel. "Als een [bedrijf] lijdt," zegt Glattfelder, "dit propageert."
Interessant genoeg lijken de "complexe systeemexperts" te denken dat het stabiliseren van dit economische netwerk een goede zaak zou zijn. Is dit niet een voorbeeld van de staart die de hond kwispelt? Denken ze niet dat het erkennen van de mogelijkheid dat een slimmer bedrijf geleid door slimmere mensen op een onbepaald punt in de toekomst zou kunnen ontstaan, een noodzakelijke voorwaarde zou zijn voor vrij ondernemerschap? Is de hiërarchie die ze willen stabiliseren bedoeld om de werking van een open, vrij economisch systeem of de voortdurende dominantie van de status quo tot uitdrukking te brengen? Als het laatste het geval is, krijgen de beste producten en diensten een kans... Lees verder "