Oproep voor SDR als 'echte wereldwijde valuta' is een rode haring

Dit jaar herdenkt de wereld de verjaardagen van twee belangrijke gebeurtenissen in de ontwikkeling van het mondiale monetaire stelsel. De eerste is de oprichting van het Internationaal Monetair Fonds op de Bretton Woods-conferentie 75 jaar geleden. De tweede is de komst, 50 jaar geleden, van de Speciale tekenrechten (SDR), het wereldwijde reserve-actief van het IMF.

Toen het de SDR introduceerde, hoopte het Fonds het 'het belangrijkste reserve-actief in het internationale monetaire systeem' te maken. Dit blijft een onvervulde ambitie; de SDR is inderdaad een van de meest onderbenutte instrumenten voor internationale samenwerking. Desalniettemin, beter laat dan nooit: het omzetten van de SDR in een echte wereldwijde valuta zou verschillende voordelen opleveren voor de wereldeconomie en het monetaire systeem.

Het idee van een wereldwijde valuta is niet nieuw. Voorafgaand aan de Bretton Woods-onderhandelingen, stelde John Maynard Keynes de 'bancor' voor als de rekeneenheid van zijn voorgestelde International Clearing Union. In de 1960s kwamen, onder leiding van de Belgisch-Amerikaanse econoom Robert Triffin, andere voorstellen naar voren om de groeiende problemen aan te pakken die werden veroorzaakt door het dubbele dollar-goudsysteem dat bij Bretton Woods was ingesteld. Het systeem stortte uiteindelijk in 1971 in. Naar aanleiding van die besprekingen keurde het IMF de SDR in 1967 goed en nam deze twee jaar later op in zijn statuten.

Hoewel de uitgifte van SDR's door het IMF lijkt op de creatie van nationaal geld door centrale banken, vervult de SDR slechts enkele functies van geld. Toegegeven, SDR's zijn een reserve-activum en dus een waardeopslag. Ze zijn ook de rekeneenheid van het IMF. Maar alleen centrale banken - vooral in ontwikkelingslanden, maar ook in ontwikkelde economieën - en enkele internationale instellingen gebruiken SDR's als ruilmiddel om elkaar te betalen.

De SDR heeft een aantal fundamentele voordelen, niet in de laatste plaats dat het IMF het kan gebruiken als een instrument van internationaal monetair beleid in een wereldwijde economische crisis. In 2009 bijvoorbeeld het IMF uitgegeven $ 250 miljard aan SDR's om de recessie tegen te gaan, op voorstel van de G20.

Het belangrijkste is dat SDR's ook het basisinstrument kunnen worden om IMF-programma's te financieren. Tot nu toe vertrouwde het Fonds voornamelijk op quota (kapitaal) verhogingen en leningen van lidstaten. Maar quota bleven achter bij de wereldwijde economische groei; de laatste verhoging werd goedgekeurd in 2010, maar het Amerikaanse Congres stemde er alleen in toe in 2015. En leningen van lidstaten, de belangrijkste bron van het IMF voor nieuwe fondsen (vooral tijdens crises), zijn geen echte multilaterale instrumenten.

Het beste alternatief zou zijn om van het IMF een instelling te maken die volledig wordt gefinancierd en beheerd in zijn eigen mondiale valuta - een voorstel dat decennia geleden werd gedaan door Jacques Polak, toen de belangrijkste econoom van het Fonds. Een eenvoudige optie zou zijn om de SDR's te overwegen die landen bezitten maar niet hebben gebruikt als "deposito's" bij het IMF, die het Fonds kan gebruiken om zijn leningen aan landen te financieren. Dit zou een wijziging van de statuten vereisen, omdat SDR's momenteel niet worden aangehouden in reguliere IMF-accounts.

Het Fonds zou dan regelmatig SDR's kunnen uitgeven, of beter nog, tijdens crises, zoals in 2009. Op lange termijn moet het uitgegeven bedrag gerelateerd zijn aan de vraag naar deviezenreserves. Verschillende economen en het IMF zelf hebben geschatdat het Fonds per jaar $ 200-300 miljard aan SDR's kan uitgeven. Bovendien zou dit de financiële voordelen (heerschappij) van de uitgifte van de mondiale valuta over alle landen spreiden. Momenteel komen deze voordelen alleen ten goede aan emittenten van nationale of regionale valuta's die internationaal worden gebruikt - met name de Amerikaanse dollar en de euro.

Actiever gebruik van SDR's zou het internationale monetaire systeem ook onafhankelijker maken van het Amerikaanse monetaire beleid. Een van de grootste problemen van het wereldwijde monetaire systeem is dat de beleidsdoelstellingen van de VS, als uitgevende instelling van 's werelds belangrijkste reservemunt, niet altijd consistent zijn met de algehele stabiliteit in het systeem.

Lees hier het hele verhaal ...