Sinds de hervorming en opening geïnitieerd door Deng Xiaoping in 1978, zou elke toevallige waarnemer van de Chinese leiders kunnen opmerken hoeveel van hen werden opgeleid als ingenieurs. Inderdaad, op het hoogste niveau studeerden voormalige presidenten Jiang Zemin (1993 – 2003) en Hu Jintao (2003 – 2013) en Xi Jinping (2013 – present) alle engineering, hoewel Xi vervolgens academisch werk deed in management en recht. En er is niet alleen een technische invloed. Een groot deel van de overheidsfunctionarissen op stads-, provinciaal en nationaal niveau heeft een vorm van technisch onderwijs genoten. Van de 20-ministeries die de Raad van State vormen, staat bijvoorbeeld meer dan de helft onder leiding van personen met technische diploma's of technische werkervaring. Dientengevolge hebben buitenlandse analisten al geruime tijd gesuggereerd dat China functioneert als een soort technocratie - een land dat wordt geleid door mensen die aan de macht zijn vanwege hun technische expertise - en hebben het vaak als zodanig bekritiseerd. Deze beoordeling weerspiegelt een gemeenschappelijke westerse opvatting dat technocratisch bestuur inherent antidemocratisch en zelfs ontmenselijkend is.
Maar wat betekent technocratie vandaag, vooral in China? Zou de technocratie in de Chinese context, gezien de opmerkelijke opkomst van China in de afgelopen decennia als een levendige speler op het wereldwijde economische en politieke toneel, een aantal positieve kenmerken hebben?
Om de technocratie in China te begrijpen, moet men eerst een gevoel van historische context hebben en vooral inzicht in de culturele impact van een reeks verwoestende militaire vernederingen - de Opiumoorlogen van de 1840s en 1860s, waarin, in naam van de vrijhandel China werd gedwongen de invoer van opium toe te staan en het Zomerpaleis werd ontslagen; een 1895-oorlog waarin Rusland het Liaodong-schiereiland veroverde en Japan Taiwan, de Penghu-eilanden en uiteindelijk Korea veroverde; en de 1899 Boxer Opstand tegen christelijke missionarissen, waarop Groot-Brittannië, Frankrijk, de Verenigde Staten, Japan en Rusland allemaal reageerden door plunderingen en verkrachtingen in Tianjin, Beijing en elders. In reactie op deze nederlagen, veranderden Chinese intellectuelen het bevel van de Qing-dynastie denker Wei Yuan "om te leren van het Westen om het Westen te verslaan" in een motto van sociale beweging. Vroege Republiek China probeerde van het Westen te leren, hield in feite de bewuste invoer in van technocratische ideeën door de regering van Nanjing. Een aantal Chinezen die tijdens de 1920s in de Verenigde Staten hebben gestudeerd, keerde terug naar huis onder invloed van Amerikaanse technocratische idealen van figuren als Thorsten Veblen en Howard Scott. Een voorbeeld is Luo Longji, die van 1922 – 1923 aan de Columbia University studeerde en terugkeerde naar China om een aantal artikelen te publiceren waarin werd gepleit voor wat hij 'expert politiek' noemde, zijn term voor technocratie. Luo richtte vervolgens de China Democratic League op, die nog steeds een van de acht niet-communistische politieke partijen is die vertegenwoordigd zijn in het Nationale Volkscongres.
Aanvankelijk echter moesten alle pogingen om te leren van het Westen vechten tegen interne politieke wanorde (de val van de Qing-dynastie in 1911 en een resulterende langdurige burgeroorlog) en hernieuwde invasie door Japan (van 1931 naar 1945, waardoor China de dupe worden van het Pacific Theatre The War II). Toen Mao Zedong en de communisten de burgeroorlog wonnen en 1 in oktober 1949 de Volksrepubliek verklaarde, streden politieke consolidatie en technische ontwikkeling met elkaar om prioriteit.
Voor de volgende kwart eeuw, tot Mao's dood in 1976, was de puurheid van roodheid vaak groter dan de technische technische competentie. De ramp van de Great Leap Forward (1958 – 1961) werd veroorzaakt door het negeren van technologische expertise, met name over landbouw, en de culturele revolutie (1966-1976) sloot vele universiteiten af in naam van het leren van de boeren. De hervorming en opening die twee jaar na de dood van Mao begon, werd natuurlijk een kans om expertise, zowel technisch als economisch, te rehabiliteren. In het beleid dat werd beïnvloed door de succesvolle ontwikkelingstrajecten die worden gevolgd door technocratische regimes in Singapore, Zuid-Korea en Taiwan, bracht de nieuwe leider, Deng, ingenieurs in kritieke overheidsposities. Hu Yaobang, als partijvoorzitter (1981 – 1982) en secretaris-generaal van de Communistische Partij (1982 – 1987), stelde verder voor dat alle vooraanstaande overheidspersoneel opgeleide technische specialisten zouden worden. De technocratische praktijk van wetenschappelijk management, die Vladimir Lenin had verklaard als uitbuitend onder het kapitalisme maar gunstig onder het socialisme, bood een brug tussen engineering en economie.
De variëteiten van technocratie
Alvorens te bespreken wat technocratie vandaag in China heeft betekend, wil ik eerst een stap teruggaan om kort te onderzoeken hoe het begrip in de westerse intellectuele traditie is begrepen. In een van de weinige empirische studies van technocratie definieert politicoloog Robert Putnam technocraten als personen "die macht uitoefenen op grond van hun technische kennis" en beschrijft de "technocratische mentaliteit" in termen van vijf kernkenmerken:
- Vertrouwen dat maatschappelijke problemen met wetenschappelijke of technologische middelen kunnen worden opgelost.
- Scepsis of vijandigheid tegenover politici en politieke instellingen.
- Weinig sympathie voor de openheid en gelijkheid van democratie.
- Een voorkeur voor pragmatisch boven ideologische of morele beoordelingen van beleidsalternatieven.
- Sterk engagement voor technologische vooruitgang in de vorm van materiële productiviteit, zonder zorgen voor kwesties van distributieve of sociale rechtvaardigheid.
De 1977-studie van Putnam maakt verder onderscheid tussen twee soorten technocraten: die met technische technische kennis versus die met economische technische kennis - merkend op dat de twee groepen verschillen wat betreft kenmerken drie, vier en vijf. Economische technocraten waren eerder geneigd dan technische technocraten om belang te hechten aan politiek en gelijkheid en meer geïnteresseerd te zijn in kwesties van sociale rechtvaardigheid.
In een recent herbezoek van de vergelijking, Richard Olson's Wetenschap en technocratie in de twintigste eeuw: de erfenis van wetenschappelijk management (2016) suggereert dat de volgende decennia getuige zijn geweest van een omkering. Ingenieursopleiding heeft steeds meer aandacht gevraagd voor sociale contexten die politiek en sociale rechtvaardigheid serieus nemen, terwijl economie meer kwantitatief is geworden en minder betrokken is bij sociale kwesties.
Geen van beide auteurs merkt echter de belangrijke rol op die in alle moderne samenlevingen wordt gespeeld door wat beperkte of sectorale technocracies kunnen worden genoemd. Technische kennis is een basis voor macht die democratische samenlevingen bereidwillig verlenen: bijvoorbeeld door het delegeren van bevoegdheden aan het leger, artsen en civiel-ingenieurs. Tegelijkertijd kunnen dergelijke samenlevingen de technocratische autoriteit bitter bestrijden tegen evolutionaire biologen, landbouwonderzoekers en klimaatwetenschappers.
Zulke verschillen helpen duidelijk te maken wat er echt op het spel staat in de zorgen over technocratie. Kortom, governance door technische experts en governance met principes als die van wetenschappelijk management zijn niet hetzelfde. Bij het uitoefenen van politieke macht kunnen technische elites zoals ingenieurs en economen ook gebruik maken van de autoriteit van hun expertise om posities of beleidsmaatregelen te bevorderen die niet alleen technisch zijn. Door dit te doen kunnen ze gemakkelijk ruwweg rijden over de belangen van degenen die ze zouden moeten dienen, en daarbij hun expertise gebruiken om hun eigen politieke belangen te behouden.
In westerse ontwikkelde landen is de technocratie dus onderworpen aan meerdere kritieken. Marxisten vallen technocratie aan om het kapitalisme te helpen arbeiders te controleren. Humanisten beweren dat technocratie mensen in machines verandert. Libertariërs bekritiseren technocratie die inbreuk maakt op individuele vrijheid. Historicisten en relativisten bekritiseren wetenschappelijke principes en technologische methoden om zich niet aan te passen aan de menselijke samenleving.
Maar de geavanceerde techno-wetenschappelijke samenleving hangt in belangrijke mate af van een bepaald niveau van technocratisch bestuur. Burgemeesters van steden kunnen geen veilige watersystemen leveren zonder ingenieurs te vragen deze te ontwerpen. Gouverneurs kunnen regionale ziektepreventie en gezondheidszorg niet promoten zonder medische en volksgezondheidsprofessionals; ze kunnen de milieuvervuiling niet verminderen zonder technische experts om de lucht- en waterkwaliteit te bewaken. Regeringsleiders zouden niet eens weten over het ozongat en de wereldwijde klimaatverandering zonder wetenschappelijke adviseurs. De geleidelijke inzet van technocratische elites in de bestuurspraktijken, zelfs onder toezicht van niet-technocratische elites, is tegenwoordig een kritisch kenmerk van alle sociale orden.
Misschien is het feit dat een vorm van technocratie een van de basiskenmerken van de hedendaagse politiek is, een reden waarom het zo vaak wordt bekritiseerd. Er is zeker een zekere zin waarin de hedendaagse politiek wordt gekenmerkt door een soort universele wrok tegen de onbedoelde gevolgen van een techno-wetenschappelijke wereld die ons, samen met al zijn voordelen, lijkt te beroven van traditionele solaces en stabiliteiten.
China, in alle gevallen hier wat zijn elites betekent, besluit het westen te kopiëren, in alle gevallen hier wat zijn elites en hun structuren betekent, om het westen te verslaan. China neemt wetenschap over, zijn leiderschap bevordert technocratisch beleid. China wordt een zachte technocratie. China zal een HARD Technocratie worden, net zoals het Westen ook in deze richting op weg is naar beleid. Het opleggen van een harde technocratie, die nu op vele fronten tegelijkertijd vooruitgaat, zal, indien succesvol, alle negatieve gevolgen hebben die in dit artikel worden genoemd. Alleen mensen van het laagste bewuste niveau zullen onder een dergelijk regime kunnen leven.... Lees verder "